Wat is Narcisme?

Narcisme is een van de weinige psychische afwijkingen waar haast onafgebroken wetenschappelijk onderzoek naar wordt gedaan. De academische aandacht die uitgaat naar dit ziektebeeld ging de afgelopen decennia dan ook gepaard met een aantal interessante ontdekkingen. Oorspronkelijk typeerde Freud narcisme als een typische vrouwenkwaal.
Vrouwen die volgens Freud te kampen kregen met narcisme gebruikten geliefden om hun eigen verstoorde zelfbeeld te bevestigen.

Vandaag wijst onderzoek echter uit dat het vooral mannen zijn die moeten afrekenen met ongezonde varianten van eigenliefde. Psychologen geloofden lange tijd dat narcisten de buitenwereld als minderwaardig aanvoelden. Dat idee ging hand in hand met de hoge mate van arrogantie vertoond door narcisten. Onlangs werd dat idee echter van de hand gedaan. Narcisten kampen met een erg laag zelfbeeld. Om dat gevoel te compenseren, zullen narcisten aannemen dat zij belangrijker zijn dat anderen. Dat idee wordt ook wel de narcistische paradox genoemd.

Narcisme; meer informatie

In de volksgeest wordt algemeen aanvaard dat je mensen met doorgedreven narcistische eigenschappen maar moeilijk kan helpen. Jammer genoeg is dat niet helemaal onwaar. In het verleden werden narcisten veroordeeld tot eenzame opsluiting in sanatoria. Via doorgedreven vormen van therapie in stimulivrije kamers werd geprobeerd deze mensen te “genezen”.

Wetenschappelijk gezien klopt het om narcisme te omschrijven als een psychische stoornis, maar narcisten als effectief “ziek” beschouwen gaat wat ver. Overdreven vormen van narcisme worden tegenwoordig eerder in groep behandeld. In zulke sessies valt de nadruk op medeleven en een hogere mate van assertiviteit. Daarnaast wordt ook ingegaan op het manipulatieve karakter van de gemiddelde narcist. Via rollenspelen worden mensen met de narcistische persoonlijkheidsstoornis zich langzaam maar zeker bewust van de waarde van anderen.

De hoge mate waarin onze maatschappij nieuwe en doorgedreven vormen van egocentrisme vertoont, wordt ook wel omschreven als een collectieve vorm van narcisme. Of dat betekent dat onze levenswijze een broeihaard voor een narcistische persoonlijkheidsstoornis is, moet nog worden bewezen.

Het is vaak lastig om met deze mensen om te gaan. Je kunt het gedrag vaak niet begrijpen en het kan ineens de andere kant op gaan. Lees hier verder voor meer narcisme kenmerken.

Verspreiding van narcisme

Zowel in kranten als in de digitale media komt het begrip narcisme steeds vaker voor. Velen spreken dan ook van een epidemische verspreiding van de narcistische persoonlijkheidsstoornis. Onderzoek toont echter aan dat dit niet het geval is. De oorzaak van de toenemende belangstelling voor de stoornis is gelegen in het feit dat steeds meer onderzoek wordt gedaan naar het ontstaan en de behandeling van narcisme. Wij gaan steeds meer begrijpen hoe de psyche van mens werkt. Onderzoek wijst daarnaast wel uit dat er patronen te zien zijn de toename van narcisme. De verklaring die hiervoor wordt gegeven is dat de individualisering van de maatschappij de afgelopen decennia flink is toegenomen.

Hieruit volgt dat kenmerken van narcisme, zoals impulsiviteit, materialistische aanleg, gericht op uiterlijk vertoon en gemakzucht, de afgelopen generaties een stijgende lijn vertonen. Belangrijke opmerking hierbij is dat ondanks deze kenmerken een stijgende lijn vertonen, de “heftigere” eigenschappen van narcisme, zoals minachting van anderen en misbruik niet toenemen.

Twee typen narcisten

Vaak wordt het begrip narcisme of narcist in één duiding gebruikt. Dit is onjuist. Zo deed de Amerikaanse psycholoog Paul Rose onderzoek naar de stoornis. Zijn conclusie was dat er niet één type narcisme is of één type narcist bestaat. In zijn onderzoek beschrijft hij het verschil tussen openlijk en verborgen narcisme.

Openlijk narcisme

Bij openlijk narcisme kan de persoon in kwestie in het algemeen vrij normaal functioneren in de maatschappij. Ondanks dat anderen in de nabije omgeving wellicht wel constateren dat er een hoge mate van zelfwaardering bestaat wordt dit teniet gedaan door de overweldigende kracht van charmant zijn. Een openlijk narcist komt in eerste instantie dan ook vaak charmant over. Na verloop van tijd ontstaat bij anderen pas de conclusie dat de narcist weinig oog voor anderen heeft en zichzelf wel heel belangrijk vindt. In de laatste fase wordt het gedrag van de narcist zelfs storend voor de personen in de nabije omgeving.

Verborgen narcisme

Het grootste verschil tussen openlijke en verborgen narcisten dat dat de verborgen narcist alles op een veel subtielere manier aanpakt. Vaak zit hier ook een grote mate van bewustheid in. Ondanks dat deze narcisten ook een hoge mate van zelfwaardering hebben komen zij vaak anders over. Vaak leiden ze aan een minderwaardigheidscomplex en willen ze dit compenseren door het gedrag van anderen op zichzelf te laten afstralen. Zij trachtten in te spelen op andermans gevoelens en verwachting, maar zijn tegelijkertijd hypergevoelig voor de mening van anderen.

Verborgen narcisten zijn door de jaren heen ware meesters geworden in het overtuigen van anderen en in het overbrengen van een façade. Zij kunnen naar de buitenwereld toe dan vaak ook een smetteloos zelfbeeld creëren. Maar in het geheim moeten ze personen misbruiken om aan hun gevoelens tegemoet te kunnen komen. Ondanks dat er een onwijs grote drang bestaat naar “slecht” gedrag bestaat er hunkering naar complimenten van anderen. Dit is dan ook één van de voornaamste redenen dat een relatie aangaan met een verborgen narcist onbegonnen werk is. In het begin lijkt alles ideaal maar naar verloop van tijd wordt de partner in de slachtofferrol gepusht. Met leugens en manipulatie wordt geprobeerd om volop macht en controle uit te oefenen op de partner. Ondanks het leed dat bij anderen ontstaat zal men zelf hieraan een gelukzalig gevoel overhouden.

Deze hunkering naar het gelukszalige gevoel is te vergelijken met de hunkering van een drugsverslaafde naar het gevoel dat ontstaat bij het innemen van drugs. In de medische wereld wordt dit ook wel verwoord als verslaafd zijn aan narcistische voeding.

Wilt u meer lezen over de narcisme stoornis? Kijk dan gerust even hier